Woo-invoeringstoets gepresenteerd tijdens Open Donderdag
De Wet open overheid (Woo) is ruim een jaar geleden in werking getreden. Hoe gaat het nu met de uitvoering? De afgelopen maanden heeft onderzoeksbureau SEO Economisch Onderzoek zich over deze vraag gebogen en een invoeringstoets op de Woo uitgevoerd. Daarvoor heeft het onderzoeksbureau knelpunten, best practices en neveneffecten geïnventariseerd en aanbevelingen geformuleerd ter verbetering van (de uitvoering van) de Woo. Tijdens een extra Open Donderdag op donderdag 18 januari presenteerde SEO de resultaten.
Een aantal belangrijke conclusies uit het onderzoek zijn:
- wettelijke termijnen van de Woo worden nog steeds niet gehaald,
- medewerkers die Woo-verzoeken afhandelen ervaren een grote uitvoeringslast
- en de wet draagt bij aan de juridisering van de relatie tussen overheid en burger.
Ruim een jaar na de inwerkingtreding van de Woo verloopt de uitvoering nog steeds niet goed. Het rapport constateert dan ook dat de huidige uitvoering van de Woo niet bijdraagt aan het vertrouwen in een open overheid. Ook zien de onderzoekers een neveneffect: ambtenaren voelen zich minder vrij om intern te adviseren, omdat zij vrezen dat hun advies bij openbaarmaking mogelijk uit zijn verband wordt getrokken. De aanbevelingen van SEO gaan in op deze uitvoeringsproblemen en richten zich aan de ene kant op het Woo-proces en aan de andere kant op de wettelijke grondslag.
Panel met wetenschap, journalistiek en overheid
Tijdens de Open Donderdag besprak een divers panel, bestaande uit Annemarie Drahmann (Universitair Hoofddocent Staats- en Bestuursrecht aan de Universiteit Leiden), Tim Staal (Onderzoeksjournalist en oprichter van SPOON), en Gerald Enting (MT-lid Directie Juridische Zaken/Openbaarheid van Bestuur bij het ministerie van Financiën), de aanbevelingen van de invoeringstoets.
"Eerst analyse, dan sleutelen"
Drahmann benadrukte dat het belangrijk is om na te denken over het onderscheid dat in het onderzoek wordt gemaakt tussen verschillende soorten verzoekers van Woo. Staal sloot zich hierbij aan en waarschuwde voor voorzichtigheid bij het maken van wijzigingen in de wet: “Voordat je aan de wet gaat sleutelen, moet je een grondige analyse doen. Naar mijn mening is deze analyse dat niet. Bovendien hebben we tien jaar lang over de wet onderhandeld en nu horen we ineens dat het niet uitvoerbaar is. Om nou na één jaar het roer om te gooien… ik kan me voorstellen dat er ook ambtenaren zijn die daar onrustig van worden.”
"Verbouwen met de winkel open"
Enting benadrukte juist het positieve van een snelle bijsturing door de overheid: “Ik denk dat de Woo-ambtenaren, die heel erg onder water staan, helemaal niet onrustig zouden worden. Ik vind het juist positief dat de invoeringstoets na één jaar plaatsvindt. Wij zijn bij het ministerie van Financiën bezig met het opzetten van een centrale eenheid met specialisten om aan de Woo te voldoen. Maar soms voelt het als verbouwen met de winkel open, verzoeken blijven binnenstromen. Het helpt bestuursorganen om tijdig bij te sturen.”