Uitbreiding beslisnota’s vanaf 20 september: ‘Dit helpt bij beoordeling en besluitvorming’
Naar aanleiding van de Toeslagenaffaire heeft het kabinet toegezegd de informatievoorziening aan de Eerste en Tweede Kamer te verbeteren. Daarom worden sinds 1 juli 2021 bij Kamerstukken over beleidsvorming of wetgeving de onderliggende beslisnota’s meegestuurd en actief openbaar gemaakt op rijksoverheid.nl. Zo wordt voor de Kamers maar ook voor de buitenwereld inzichtelijker wat de afwegingen zijn geweest bij besluitvorming en welke beslissingen zijn genomen.
Met ingang van 20 september 2022 (Prinsjesdag) wordt dit uitgebreid en moeten bij alle Kamerstukken de onderliggende beslisnota’s openbaar gemaakt worden. Maken Kamerleden gebruik van beslisnota’s en wat voegen ze toe aan het debat? We vroegen het aan Tweede Kamerlid Stieneke van der Graaf (ChristenUnie).
Ben je bekend met de beslisnota’s?
Van der Graaf: ‘Ja, ik ken de beslisnota’s zeker. Bij een recente wetsbehandeling heb ik ze bij de voorbereiding gebruikt. Dat ging over de behandeling van de Wet uitbreiding bestuurlijk instrumentarium onderwijs. Dat is tot nu toe de eerste en enige keer. Maar na deze ervaring ga ik de beslisnota’s zeker vaker gebruiken. In ieder geval bij de voorbereiding van wetgeving.’
Waarom ben je enthousiast, hoe hebben de beslisnota’s je geholpen?
‘Bij deze wet waren grote wijzigingen aangebracht via een nota van wijziging. Deze veranderingen maakten eerder aangebrachte wijzigingen, gebaseerd op advies van de Raad van State, ongedaan. Doordat ik de beslisnota’s kon inzien, kreeg ik inzicht in de beleidsadviezen die de minister heeft ontvangen en de afwegingen die hij op basis daarvan heeft gemaakt. Dat was waardevolle informatie en het was goed dat dit ook een plek kreeg in het debat met de minister.’
Waarom was de informatie uit de beslisnota waardevol?
‘Ik wilde graag de afwegingen weten die aan de wijzigingen ten grondslag lagen, vanwege de omvang ervan. In de voorbereiding ontdekten we de beslisnota’s. Daarin konden we nagaan wat de adviezen aan de minister waren geweest. Dat hielp ons bij het bevragen van de minister. Waarom heeft hij de adviezen niet ter harte heeft genomen? We konden ook zien dat hij door zijn ambtenaren is gewezen op de consequenties van zijn keuzes.’
Dat klinkt goed. Heb je tips voor ambtenaren die aan de slag gaan met de beslisnota's?
‘Ik vond de beslisnota’s bij de wetsbehandeling verhelderend. Voor mij was het nieuw om zo zicht te hebben op de onderliggende afwegingen. Als ik een concrete tip zou moeten geven, dan is het dat het goed zou zijn om in de beslisnota’s aan te geven met welke partijen, externe deskundigen of lobbyisten is gesproken ter voorbereiding op het voorstellen van de afwegingen. Welke adviezen hebben die partijen meegegeven? Hoe zijn die adviezen vervolgens beoordeeld? Transparantie hierover is van groot belang voor de integriteit van het beleid en wetgeving.’
Waaruit bestaat een goede beslisnota volgens jou? Heb je een voorbeeld?
‘Duidelijkheid is heel belangrijk, dus omschrijf de beleidskeuze helder. Het helpt ook als ambtenaren de consequenties beschrijven wanneer er een andere afweging wordt gemaakt. Als dat scherp wordt neergezet kan dat de beoordeling en de besluitvorming helpen.’