Kamerleden beter geïnformeerd door beslisnota’s
Ter verbetering van de informatievoorziening aan het parlement zijn er maatregelen genomen om te komen tot een meer open bestuursstijl. Belangrijke stap hierin is meer openheid te geven over de relevante afwegingen die zijn gemaakt bij de besluitvorming door de minister. Daarom worden sinds 1 juli 2021 bij toezending van stukken aan de Kamers over wetgeving en beleidsvorming ook de onderliggende departementale nota’s (beslisnota’s) meegestuurd. De ministerraad heeft besloten dat vanaf 20 september aanstaande in principe alle Kamerstukken een beslisnota krijgen. Hoe kijken we terug op 1 jaar openbaarmaking en wat betekent dit voor de toekomst?
Doel
‘Openheid is geen doel op zich, het is een kernwaarde van de overheid,’ aldus Annet van Veen. Zij is coördinerend beleidsmedewerker bij CIO Rijk en lid van het programmateam Open Overheid. ‘Het doel van de actieve openbaarmaking van beslisnota’s is dat we de Eerste- en Tweede Kamer beter informeren. Dit doen we door achterliggende stukken die gaan over de interne besluitvorming mee te sturen. Door meer informatie aan te bieden verbetert de informatiepositie van Kamerleden en wordt gezorgd voor verrijking van het debat. Daarnaast draagt transparantie - het bieden van inzicht - bij aan begrip en herstel van onderling vertrouwen’’.
Implementatie openbaarmaking beslisnota’s
Sinds 1 juli 2021 worden beslisnota’s bij Kamerstukken over wetgeving en beleidsvorming meegestuurd. Ze worden gepubliceerd op Rijksoverheid.nl waardoor ze ook openbaar zijn voor de samenleving. De Directie Constitutionele Zaken en Wetgeving van BZK, één van de 10 directies van BZK en OCW die samenwerken binnen het programma Open Overheid, heeft een beleidslijn opgesteld. In de beleidslijn staat welke nota’s openbaar worden en welk inzicht die nota’s moeten geven.
‘Na het vaststellen van de beleidslijn was de volgende stap Rijksbrede implementatie van de nieuwe werkwijze ,’ vertelt Van Veen. ‘We hebben hier vanaf de start met alle departementen en partners in de keten samen vorm aan gegeven. Dit doen we o.a. in een wekelijks terugkerend overleg met vertegenwoordigers van departementen, de weekstart, waarin we stilstaan bij zaken als de inrichting van het proces, communicatie, wat betekent dit voor het ambtelijk vakmanschap, juridische vragen of feedback uit de Kamer of media.
Nieuwe mijlpaal op Prinsjesdag 2022
Na 1 jaar actieve openbaarmaking beslisnota’s is Van Veen tevreden over het verloop: ‘In het najaar 2021 is het traject geëvalueerd. Hiervoor zijn twee gateway reviews uitgevoerd, een inhoudelijke en een procesmatige. De aanbevelingen uit deze reviews zijn opgepakt en uitgevoerd. Gezien het huidig aantal beslisnota’s (672) zou je kunnen stellen dat bijna alle Kamerleden er inmiddels wel een gezien hebben. We merken ook dat ze worden aangehaald in het debat, het voegt echt iets toe.’
Nieuwe mijlpaal is 20 september 2022. Nadat de eerste twee categorieën – nota’s over wetgeving en beleidsvorming – actief openbaar zijn gemaakt, worden vanaf Prinsjesdag beslisnota’s bij alle soorten Kamerstukken actief openbaar gemaakt.
Beslisnota’s zijn buitengewoon prettig voor Kamerleden. Ze vatten vraagstukken kernachtig samen en geven ook de dilemma’s aan waarop politiek bestuurlijke besluitvorming nodig is. - Arre Zuurmond, regeringscommissaris informatiehuishouding.
Veranderopgave voor iedereen
Van Veen spreekt van een veranderopgave: openheid als kernwaarde van de overheid raakt alle medewerkers die er werken. Openbaar maken van beslisnota’s is een van de manieren, waarmee we inzicht bieden in ons handelen. ‘Deze veranderopgave geven we als departementen met ketenpartners samen invulling. Het is een nieuwe werkwijze, waarbij we stap voor stap lerend en evaluerend te werk gaan. We zijn ons ervan bewust dat we nog niet alles weten, de uitbreiding richt zich immers op nieuwe categorieën waar we nog geen ervaring mee hebben opgedaan. Het is belangrijk (net als bij de eerste twee categorieën) samen stappen voorwaarts te zetten, te leren van de dingen waar we tegenaan lopen en deze gezamenlijk op te lossen.
Voor Rijksmedewerkers die beslisnota’s moeten maken, ontwikkelen we allerlei hulpmiddelen en tools ter ondersteuning. Via je eigen departement zul je hierover worden geïnformeerd. Ook bij wie je terecht kunt als je vragen hebt’.