Van 1 januari 2022 tot 2 juli 2024 werkte Arre Zuurmond als Regeringscommissaris Informatiehuishouding. Zijn opdracht: zorgen dat de verbeteringen in de informatiehuishouding van de overheid duurzaam en onomkeerbaar worden. Met zijn aanstelling zette de overheid een extra stap in het professionaliseren van het informatiebeheer. Zuurmond bracht knelpunten in beeld, benoemde wat nodig is om verder te komen en werkte samen met overheden aan structurele oplossingen.
Volgens Zuurmond is een goede informatiehuishouding geen doel op zich, maar een middel om tot een responsieve overheid te komen. Een overheid die naast de burger staat, betrouwbaar is en zich inzet om mensen verder te helpen. In zijn periode als regeringscommissaris gaf hij al een belangrijke aanzet tot een structurele verbetering van de informatiehuishouding. Zo stelde hij het wetsvoorstel Algemene informatiewet op, werkte aan een ICT-architectuur en richtte de Informatie Academie op. Daarmee werkte hij aan de eerste onomkeerbare stappen richting de gewenste transformatie.
Verbindend met Open Overheid
De visie van de Regeringscommissaris sluit naadloos aan bij het programma Open Overheid. Ook daar draait het om transparantie, toegankelijkheid en het versterken van de relatie tussen overheid en burger. In beide gevallen staat de vraag centraal: hoe zorgen we ervoor dat burgers kunnen vertrouwen op hun overheid?
Zeven invalshoeken en zeven position papers
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. De gedachte is dat we te veel gefocust zijn op de Haagse vierkante kilometer en we hierdoor de maatschappelijke oriëntatie uit het oog zijn verloren.
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. De gedachte is dat we in ons kwaliteitsmodel, en de governance hierop, nog uitgaan van de new public management filosofie. Hierdoor zijn we te veel gericht op stafdiensten, terwijl deze tijd vraagt om een kwaliteitsmodel waarbij de leveringsrelatie tussen uitvoerend professional in het primaire proces en samenleving centraal staat.
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. Een van zijn overtuigingen is dat we, net als bij de Kruispuntbank in België, een aantal principes zouden moeten hanteren. Enerzijds dat de overheid geen data meer opvraagt die al bekend is en anderzijds dat de overheid dienstverleningsprocessen moet herontwerpen door maximaal gebruik te maken van de bij de bronnen reeds beschikbare gegevens. Zodat bestrijding van niet-gebruik en pro-actieve dienstverlening mogelijk worden.
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. De gedachte is dat er het komende decennium ontwikkelingen nodig zijn in het bestuursrecht om het ideaal van een overheid die zich responsief naar de burger toe opstelt verder gestalte te geven.
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. De gedachte is dat we hierbij veel kunnen leren van de mechanismen van het menselijk lichaam als informatie-verwerkend systeem. De overheid zou veel meer als lerend systeem moeten worden bezien. Hebben we niet te lang alleen het menselijk hoofd als sturend orgaan gezien en dat gekopieerd in de inrichting van onze bureaucratie?
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. De gedachte is dat we slecht kennis uitwisselen met het bedrijfsleven en hoe de informatievoorziening daar is georganiseerd. Wat kunnen we leren van hun best en worst practices rondom de sturing op de i-functie, bijvoorbeeld in relatie tot de noodzakelijke transformatie?
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. De gedachte is dat onze politieke ideologieën uit de periode van de eerste en tweede industriële revolutie stammen terwijl we nu in de digitale samenleving zijn aangekomen, waar de derde of zelfs vierde industriële revolutie een feit is. Moet dat niet leiden tot een herijking van de kernwaarden?
De analyse en reflectie op bovenstaande zeven vragen en de bijbehorende positionpapers combineert Arre Zuurmond in 2024 tot een boekje. Hierin kijkt hij terug op zijn periode als Regeringscommissaris Informatiehuishouding en trekt hij lering uit deze tijd. Hij blikt vooruit naar de mogelijkheden om een échte verandering teweeg te brengen binnen de overheid. Daarnaast schreef hij een brief aan zijn opvolger Zsolt Szabó, waarin hij hem zijn belangrijkste geleerde lessen als Regeringscommissaris Informatiehuishouding meegeeft.
Het boek van Arre Zuurmond kunt u hier binnenkort downloaden.
Informatie Academie
De regeringscommissaris Informatiehuishouding heeft het voorstel gedaan voor de oprichting van de Informatie Academie. Deze academie moet fungeren als laagdrempelige netwerkorganisatie die bestaande kennis en initiatieven bundelt, benut en versterkt om bij te dragen aan een proactieve en responsieve overheid. De academie richt zich op drie pijlers: het verbinden van netwerken (de 'agorafunctie'), het stimuleren van onderzoek en innovatie, en het bevorderen van onderwijs en kennisborging binnen het i-vakgebied. Meer informatie hierover vindt u binnenkort op de website van de Rijksorganisatie voor Ontwikkeling, Digitalisering en Innovatie (ODI).
