Als het Rijk meer IT- en IV-starters wil, moet ze zelf ook aan het werk
De kennissessie ‘Klaar voor de start(-ers)?’ joeg in hoog tempo door een berg interessante gegevens. Wat drijft mbo-, hbo en wo-studenten IT en/of Informatievoorziening om te gaan werken bij de Rijksoverheid, of juist niet? Hoe zoeken studenten in vacatures? En wat is er zo speciaal aan mbo-stagiaires?
Mbo’ers worden tegenwoordig al de Heilige Graal genoemd! Veel deelnemers aan de kennissessie ‘Klaar voor de start(-ers)? IT/IV'er bij de Rijksoverheid’ hoorden dit vermoedelijk voor het eerst. Het waren de woorden van Jeroen Moerenhout, adviseur Arbeidsmarktstrategie. Hij presenteerde de resultaten van een onderzoek naar de drijfveren van mbo- en hbo-/wo-studenten informatica en informatiekunde om (al dan niet) te werken bij de Rijksoverheid. Daar zitten verrassende inzichten bij. Mbo-studenten zijn bijvoorbeeld positiever over de Rijksoverheid dan hbo-studenten. En wo-studenten schatten hun eerste salarisschaal meestal te hoog in.
Wat vinden starters belangrijk?
Alle ondervraagde IT-/IV-studenten vinden goede doorgroeimogelijkheden, werksfeer en arbeidsvoorwaarden belangrijk voor hun eerste baan. Mbo’ers willen daarnaast ook baanzekerheid en flexibele werktijden. Zij denken echter dat de Rijksoverheid dat laatste niet kon bieden. Ook uiten zij twijfels over de bedrijfscultuur.
Mbo’ers zijn wel positiever dan hbo’ers over het Rijk als werkgever, met name over de doorgroeimogelijkheden en het startsalaris. Meer hbo’ers hebben het idee dat de overheid naast stabiel en interessant, ook traag, saai en verouderd is. 'Dat beeld moeten we gaan keren,' zei Moerenhout.
Hbo’ers hechten meer waarde aan de inhoud van het werk (maatschappelijk belang), mbo’ers aan de financiële aspecten (pensioenopbouw, reiskosten, auto van de zaak). Vijf keer zo veel hbo’ers als mbo’ers willen mogelijkheden om parttime te werken, wat volgens Moerenhout opvallend is. 'Ze houden nu al rekening met minder werken straks.'
Onbekende werkgever
Zo’n 60 procent van de ondervraagden twijfelt om bij de Rijksoverheid te gaan solliciteren na hun studie. Een kwart zei van wel en 15 procent overweegt de overheid niet als werkgever. Als redenen noemen ze onder andere de slechte kwaliteit van de ICT-infrastructuur, onvoldoende salaris en een onpersoonlijke bedrijfscultuur. Hbo’ers geven ook aan dat overheidsvacatures om ervaring vragen, niet om starters. Slechts 8 procent van de studenten heeft stage gelopen bij de overheid.
De aanbevelingen van Moerenhout zijn: meer vacatures voor ICT-studenten, betere zichtbaarheid van de overheid als werkgever en differentiëren naar mbo- en hbo-studenten, en werken aan het imago van de Rijksoverheid.
Arlette Wegman van I-Partnerschap pleitte voor meer bijbanen binnen het Rijk, zodat studenten van daaruit stage kunnen lopen en wellicht in dienst komen. 'Als ze eenmaal binnen zijn, leren wij de student beter kennen en zij ons.' I-Partnerschap gaat met het ministerie van Justitie en Veiligheid een pilot starten op dit gebied.
Waar zijn de vacatures voor starters?!
Webanalist Amber Welboren van UBR Arbeidsmarkt onderzocht de website Werken voor Nederland op vacatures voor starters in IT en IV. Spoiler alert: dat zijn er weinig. Rijksbreed is een kwart van de vacatures een startersfunctie. De website Werken voor Nederland kent geen optie ‘starters’ of ‘studenten’, dus zocht Welboren op de termen junior, starter of trainee in IT- en IV-gerelateerde functies. Slechts 7 procent van de 1783 vacatures in documentatie & informatievoorziening voldeed aan de voorwaarden. Van het totale aantal IT-vacatures was dat nog geen 10 procent en het aantal daalt.
Van die vacatures is 85-90 procent gericht op hbo- en wo-studenten. Welboren zag veel ruimte voor verbetering: 'Als we ons gaan richten op deze doelgroepen moet er iets gebeuren met de vacatures, want als starters solliciteren en er is geen plek, raken we ze kwijt.'
De oorzaak van dit gebrek aan startersvacatures is niet duidelijk, zei Moermond. 'Het is makkelijk iemand aan te nemen die het kunstje al kan. Niet willen investeren in opleiden zal ook meespelen, maar ik vermoed dat er een kentering komt.'
Strengere eisen voor mbo-stages
Sander Verhoeckx van I-Partnerschap sprak over de samenwerking met ROC Mondriaan, actief in regio Haaglanden. In een gezamenlijke proef lopen op dit moment 16 mbo-studenten stage bij uitvoeringsorganisatie Doc-Direkt. Stages van mbo-studenten moeten aansluiten bij het landelijk vastgestelde kwalificatiedossier voor het vak waarvoor ze opgeleid worden, anders kunnen zij niet afstuderen. Daarom lopen twee docentonderzoekers mee om te controleren of dat zo is. Voor hbo-/wo-studenten zijn de stageregels veel soepeler. Mbo’ers mogen alleen stage lopen bij een erkend leerbedrijf. Verhoeckx: 'Dat is niet zwaar om aan te vragen, maar moet wel geregeld worden, per locatie.' (Regelen kan hier).
Later in de sessie ging het ook over stagebegeleiding. Programmamanager Marcel Staring van HR-ICT riep alle deelnemers op het een keer te proberen. 'Vraag collega’s hoe het is en ga het gewoon doen!'
Hoger niveau
De studenten van de proef met ROC Mondriaan komen van de opleidingen servicemanagement en softwareontwikkeling. Verhoeckx vond hun stageopdrachten zwaarder dan hij had gedacht. 'Ik moest mijn mening daarover positief bijstellen.'
De feedback vanuit Doc-Direkt is dat onder de zestien stagiaires zeker potentieel nieuwe collega’s zitten, maar dat niet iedereen altijd even goed bij de les is. Verhoeckx: 'Vergeet niet dat deze studenten jonger zijn dan stagiaires van het hbo en wo.'
I-Partnerschap wil ook rijksbreed de bewustwording op gang brengen dat mbo-studenten prima bij de overheid passen. Politiek komt daar ook steeds meer aandacht voor. Verhoeckx: 'Ook wil I-Partnerschap via het Rijks-I-Stagebureau meer stagiaires bemiddelen op genoemde en andere kwalificatiedossiers.'
Open hiring
Gespreksleider Marcel Staring vroeg de deelnemers naar creatieve ideeën voor het verhogen van het aantal startersvacatures in IT- en IV-functies. Deelnemers opperden een speciaal studentenmenu op de Werken voor Nederland, zoeken op vaardigheden in vacatures, een startersquotum en werven via jobcarving (functiecreatie) of open hiring (werkend ontdekken of je matcht, zie https://www.openhiring.nl/ ).
Staring vond het goede ideeën om te overwegen in de eigen organisaties, ook wanneer de organisatieprocessen nog niet helemaal klaar zijn voor de voorgestelde aanpassingen. Gevraagd of I-Partnerschap een proef kan starten met open hiring, antwoordde Verhoeckx dat dit zeker het onderzoeken waard is samen met het project Versterking Capaciteit IHH.
De kennissessie werd georganiseerd door het programma Versterking HR-ICT, wat werkt aan kennis en voldoende ICT-ers en informatieprofessionals. Het programma gaat vanaf 2023 verder onder de naam I-Vakmanschap. I-Partnerschap is onderdeel van dit programma.
Jeroen en Amber werken in het project Versterking capaciteit informatiehuishouding dat organisaties helpt bij de werving van informatieprofessionals.